بررسی دوره‌های مختلف تلاقی اسلام و غرب در گفت‌وگو با موسی نجفی

موسی نجفی، رئیس پژوهشکده فرهنگ، انقلاب و تمدن اسلامی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا)، در رابطه با توهینی که در قالب فیلم «بی‌گناهی مسلمانان» به پیامبر مکرم اسلام(ص) صورت گرفته و درباره تلاقی جهان اسلام و جهان غرب با اشاره به این که این تلاقی و مواجهه در سه دوره اتفاق افتاده است، عنوان کرد: اولین مواجهه اسلام و جهان غرب به قرون اولیه اسلامی، دومین تلاقی به جنگ‌های صلیبی و سومین مرحله روبرویی به دوران معاصر و عصر حاضر برمی‌گردد.
نجفی بیان کرد: در اولین دوره مسلمانان با فرهنگ غربی آشنا شدند و این آشنایی بیشتر در قالب اخذ فلسفه و دانش یونانی و تفکرات تمدن باستانی غرب بوده است که مسلمانان با اقتباس و آموختن این علوم، آن‌ها را در تمدن اسلامی جذب کردند تا این که این علوم رنگ اسلامی به خود گرفتند.
وی در خصوص دوره دوم گفت: در دوره تخاصمی جنگ‌های صلیبی که هشت دوره نبرد میان مسلمانان و مسیحیان را شامل می‌شود، صلیبیون آغاز کننده جنگ بودند و در قدس، شامات، اندلس و مناطق مختلف با مسلمانان درگیر شدند و به آزار مسلمانان پرداخته و فجایع متعددی به بار آوردند. این جنگ‌ها که نزدیک به ۲۰۰ سال به طول انجامید، با پیروزی صلیبیون در دو دوره و شکست آنان از مسلمانان در شش دوره به پایان رسید و یکی از نتایج عمده آن، آشنایی بیشتر مسیحیان با فرهنگ و تمدن اسلامی بود. در این زمان به خلاف دوران اول، مسلمانان از مسیحیان پیشرفته‌تر بودند و مسیحیان در جریان این جنگ‌ها به بسیاری از کتب مسلمانان دست پیدا کرده و در جریان پیشرفت‌های علمی قرار گرفتند.
نجفی غرب جدید را متفاوت از دوران‌های قبل دانست و اظهار کرد: نمی‌توان گفت غرب جدید ماهیتی مسیحی و یهودی دارد. در واقع نه صهیونیست‌ها را می‌توان یهودی به معنای معتقد به ادیان الهی دانست و نه غربی‌ها را وارث مسیحیت و قرون وسطی. خود غربی‌ها اعلام کرده‌اند که بعد از دوره رنسانس و با آغاز دوره مدرنیته دیگر کاری با دوره پیشین خود ندارند و از همین روی این دوره را قرون وسطی به معنای قرن‌هایی که میان دوران یونان باستان و عصر جدید حائل شده است، می‌نامند. بنابراین مسیحیت در زندگی غربیان نقش قابل توجهی ندارد و تأثیر آن محدود به شب ژانویه و به کلیسا رفتن یکشنبه‌ها می‌شود.
مدیر گروه اندیشه سیاسی ‏دانشکده الهیات و فلسفه دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران ادامه داد: پدیده‌ای که در اینجا وجود دارد، سکولاریسم است. در اینجا طرف قضیه غرب مسیحی و یهودی نیست، بلکه غرب سکولار و غرب صهیونی است که در خط درگیری با اسلام قرار گرفته است وگرنه غرب مسیحی حتی در دروه جنگ‌های صلیبی نیز به واسطه مواجهه‌ای که با علوم و دانش‌های اسلامی داشته، از سر احترام با اسلام مواجه شده ‌است و حتی کتاب شفای بوعلی سینا را به عنوان اولین کتاب چاپی خود همراه با کتاب مقدس به چاپ رساندند. بنابراین آن چه اکنون شاهد آن هستیم، رفتار غرب صهیونی و سکولار است.
وی با اشاره به تناقض فرهنگ دموکراتیکی که غرب خود را منادی آن می‌داند و چنین رفتارهایی، خاطرنشان کرد: براساس فرهنگ دموکراتیک، غرب باید به سایر ادیان احترام بگذارد، اما علت آن چه در واقع برخلاف این امر روی می‌دهد، این است که ماهیت غرب تغییر کرده است. غرب هم‌اکنون خود را در پایان تاریخ و در وضعیت جهانی‌سازی می‌بیند و برای دیگر فرهنگ‌ها و تفکرات ارزشی قائل نیست و افکار و اندیشه‌های حاکم بر خود را برتر از اندیشه سایرین می‌داند.
نجفی همچنین با اشاره به بیداری اسلامی که در اثر امواج انقلاب اسلامی ایجاد شده است، عنوان کرد: جریان بیداری اسلامی، جهان اسلام را در موقعیتی برتر قرار داده است. در واقع جهان اسلام نمی‌خواهد نسبت به غرب در موقعیتی حاشیه‌ای قرار داشته باشد، اما غرب که خود را محور جهان جدید می‌داند در این گونه حرکت‌ها و توهین‌های کینه‌توزانه ذات سکولار و غیرمذهبی خود و عداوت خویش را نشان می‌دهد.
رئیس پژوهشکده فرهنگ، انقلاب و تمدن اسلامی بیان کرد: در واقع توهین‌های کینه‌توزانه غرب، عکس‌العملی است در مقابل خروج جهان اسلام از موقعیت حاشیه‌ای و مقاومت در مقابل جریان یکسویه جهانی‌سازی که با بیداری اسلامی شدت گرفته است و در همین راستا توهین به پیامبر(ص)، بیداری اسلامی و تحولات جهان اسلام را هدف گرفته است.
وی فرهنگ اومانیستی غرب را دارای دو لایه دانست و اظهار کرد: فرهنگ دموکراتیک و اومانیستی غرب در یک لایه، دموکراتیک و انسان‌دوستانه و در لایه دیگر، استعمارگرانه و خشونت‌طلبانه است. آنان اثبات کرده‌اند که دو روی این سکه همیشه با هم است و هر جا که مجبور شوند، لایه خشونت‌طلب فرهنگ خود را نشان می‌دهند و ادعای بشردوستی و انسان‌دوستی خود را به فراموشی می‌سپارند. در زمینه احترام به ادیان و تفکرات دیگر نیز تا جایی که این احترام با منافع آنان در تعارض قرار نگیرد، مسئله‌ساز نیست، اما در صورت در خطر دیدن منافع خود، هیچ حوزه مقدس و خط قرمزی را حفظ نمی‌کنند.
نجفی افزود: البته باید حساب مردم، نخبگان، سیاست‌مداران و باندهای قدرت در غرب را از هم جدا کنیم و معلوم نیست که ما با همه این‌ها به شکل یکپارچه و متحد روبرو باشیم. ممکن است این کار یک توطئه طراحی شده باشد و ممکن است گروهی برای منافع و مسائل خودشان دست به چنین رفتاری زده باشند، کما این که در این فیلم نیز قبطی‌های مصر مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
وی اضافه کرد: این در شرایطی است که مصر در وضعیت بیداری اسلامی است و از دوره ۳۰ ساله دیکتاتوری مبارک و قرارداد کمپ دیوید بیرون آمده و هر چند این قرارداد با صهیونیست‌ها هنوز باقی است، اما بسیار کم‌رنگ و شکننده شده است. اما این که قبطی‌های مصر در این فیلم حضور دارند، خود از یک درگیری فرقه‌ای و حرکتی خاص خبر می‌دهد که بیداری اسلامی و تحولات جهان اسلام را نشانه گرفته است.

انتشار در:

دیدگاهتان را بنویسید