نشست علمی نقد و بررسی کتاب «تمدن رضوی، مولفه های تمدن ساز در مکتب سیاسی امام رضا علیه السلام» با حضور سعید جلیلی، موسی نجفی (نویسنده کتاب)، هادی همایون و جمعی از صاحب نظران و پژوهشگران تاریخ و تمدن در دفتر دکتر جلیلی برگزار شد.
در ابتدای این نشست دکتر جلیلی با اظهار تاسف نسبت به کمرنگ شدن مطالعه و جایگاه کتاب در جامعه گفت: به همین خاطر در چند سال اخیر کتابفروشی های زیادی تغییر شغل داده اند و این در تضاد با رشد و پیشرفت جامعه است.
نماینده مقام معظم رهبری در شورای عالی امنیت ملی ادامه داد: در همین راستا باید تلاش کرد تا کتب مهم و مفید در جامعه ترویج شود و علت تشکیل چنین جلسه ای نیز بر همین مبناست و خوشحالیم که در ایام دهه کرامت، نخستین جلسه از سلسله جلسات نقد و بررسی کتاب، به کتاب «تمدن رضوی» اختصاص دارد.
نجفی: تمدن رضوی رویکرد سلفی ها، غربگراها و انجمن حجتیه درباره اسلام حداقلی را رد می کند
در ادامه این نشست، موسی نجفی رئیس پژوهشکده فرهنگ، انقلاب و تمدن اسلامی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و نویسنده کتاب تمدن رضوی گفت: دو سال پیش در دانشگاه علوم اسلامی رضوی بحثی درباره مکتب سیاسی امام رضا(ع) برگزار شد که اینجانب بخش تمدن آن را قبول کردم که این کتاب محصول آن سخنرانی‌ها است.
وی با اشاره به موضوع ولایتعهدی امام رضا علیه السلام افزود: این موضوع فقط یک مساله سیاسی نبود بلکه برای فهم بهتر آن باید از منظر «فلسفه سیاسی» به موضوع نگاه کرد.
نجفی گفت: روش و سیره امام رضا علیه السلام و تلاش ایشان برای فرهنگ سازی در آن دوره معیاری ارزنده برای امروز ماست.
این استاد علوم سیاسی در پایان اظهار داشت: اشتراک تمدن غرب با سلفی ها آن است که هر دو مخالف اسلام حداکثری هستند، این نگاهی است که شامل انجمن حجتیه هم می شود اما بررسی مولفه های تمدن ساز در مکتب سیاسی امام رضا علیه السلام چنین نگاهی را رد می کند و بر تمدن سازی و اسلام حداکثری تاکید دارد.
همایون: نقد تمدن غرب و نگاه تمدنی، نقطه قوت کتاب تمدن رضوی است
در بخش دیگری از این جلسه، هادی همایون عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق علیه السلام اظهار داشت: رویکرد تمدنی این کتاب بزرگترین نقطه قوت آن است، اینکه محتوای کتاب در سال ۲۰۰ هجری قمری باقی نمی ماند و تا بحث مهدویت امتداد پیدا می کند قابل توجه است. همچنین نقد تمدن غرب نیز از دیگر نقاط قوت این اثر محسوب می شود اما ای کاش پراکندگی نوشتاری کتاب انسجام پیدا کند و در چاپ های بعدی با یک قلم واحد منتشر شود.
همایون افزود: نکته دیگر این است که دعوای «فرهنگ» و «تمدن» در تاریخ و اندیشه اسلامی اصالت ندارد، این دوگانه ریشه در تمدن غرب دارد و ادبیات تولید شده حول این دوگانه نیز ریشه در همین موضوع دارد.
این استاد تمدن شناسی اظهار داشت: متاسفانه تاکنون اشتباهات زیادی درباره مفهوم شناسی «تمدن» رخ داده و برخی آن را معادل حضاره، قریه یا مدینه دانسته اند اما به نظر می رسد دقیق ترین مفهوم برای این تعبیر واژه «مُلک» است که در اصل یک مفهوم قرآنی است.
همایون در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به چند نوع نگاه به تاریخ تمدن اسلامی، گفت: حقیقت این است که نقطه آغاز تمدن دینی را باید از زمان حضرت نوح علیه السلام دانست و فقط اوج آن زمان پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلم بوده است، هرچند تمام انبیاء هر یک در نقش خود در پیشبرد این تمدن موثر بوده اند.
وی افزود: به همین علت بنده معتقدم دوره خلفای اموی و عباسی نقطه اوج تمدن اسلامی نیست و اگر هم در آن دوران نقاط قوت و برجسته ای به چشم می خورد، ناشی از حضور و تاثیرگذاری ائمه معصومین علیه السلام است. مثلا نهضت علمی امام باقر علیه السلام وصادق علیه السلام به قدری موثر بود که حتی خلفای عباسی نیز تحت تاثیر آن بودند و بر همین مبناست که تربیت شاگرد و ترویج علم در زمان امام رضا علیه السلام نیز به اوج می رسد.
همایون در پایان تاکید کرد: تاریخ نشان می دهد که تمدن غرب چیزی مستقل از خود ندارد و آنجایی هم که آنها از تمدن اسلامی سبقت گرفتند، زمانی بود که از بقایای تمدن اسلامی در جنگهای صلیبی استفاده کرده و موفق به رشد و پیشرفت شدند.
جلیلی: در تکمیل این کتاب باید تعابیر زیارت جامعه کبیره درباره امام رضا علیه السلام تبیین شود
در ادامه این نشست، سعید جلیلی استاد علوم سیاسی با قابل تامل دانستن جسارت و اعتماد به نفس نویسنده کتاب «تمدن رضوی» گفت: در تعریف برخی مفاهیم، ایشان جرات خوبی به خرج داده که جدای از موافقت یا مخالفت با تعریف این مفاهیم، اصل چنین جسارتی قابل توجه است.
جلیلی افزود: از این منظر این کتاب یک نقطه شروع در این باره است و باید با نقد و بررسی کارشناسی و علمی، نواقص آن رفع و نقاط قوت آن تقویت شود.
وی در بخش دیگری از سخنانش گفت: «اندیشه» وقتی در عرصه واقعیت نیز نمود داشته باشد، سیر تمدنی خود را پیدا می کند از این رو وقتی سخن از «تمدن رضوی» می شود، باید مبتنی و مستند به تمام «حقیقت رضوی» باشد.
جلیلی گفت: هر اندیشه ای مبنای متفاوتی با سایر اندیشه ها دارد و به همین خاطر بروز و ظهور هر اندیشه با سایر اندیشه ها متفاوت است، بر همین مبنا صحبت از تمدن رضوی باید در تراز آن حقیقت رضوی باشد.
جلیلی تصریح کرد: زیارت جامعه را می توان برای تک تک ائمه علیه السلام قرائت کرد زیرا بسیاری از فرازهای این زیارت ناظر به رفتار معصومین علیهم السلام است و از آنجایی که امام رضا علیه السلام نسبت به برخی دیگر از ائمه علیهم السلام فرصت بیشتری برای بروز این ویژگی ها داشته اند، باید در ذیل مبحث فرهنگ یا تمدن رضوی بسیاری از این مولفه ها تشریح و واکاوی شود.
نماینده مقام معظم رهبری در شورای عالی امنیت ملی ادامه داد: جا دارد تا در تکمیل چنین کتابی بسیاری از تعابیر زیارت جامعه کبیره درباره امام رضا علیه السلام تبیین شود. مثلا تبیین شود که ایشان در آن دوران چگونه «ساسه العباد» بوده اند؟
این استاد علوم سیاسی در پایان گفت: نباید فراموش کرد که هدف از این مباحث، الگو گیری برای امروز است و اگر تمدن را امتداد و بروز عملی یک اندیشه بدانیم، باید با استفاده از اندیشه دینی و حقیقت رضوی به سوی تمدن اسلامی حرکت کنیم که طبق تاکیدات مکرر مقام معظم رهبری آهنگ حرکت نظام جمهوری اسلامی به سوی رسیدن به تمدن اسلامی است و ان شالله این مباحث و کتاب ها بتواند در این زمینه راهگشا باشد.