درس دیروز برای سیاست امروز
دکتر موسی نجفی:
کسانی که نظام اسلامی را در حمله روس به اوکراین متهم به شرق گرایی و روسیه ستایی می نمایند ، اگر مبانی سیاسی عمیقی ندارند می توانند بینش تاریخی خود را با مطالعه حمله هلاکو خان مغول به بغداد تقویت نمایند .
در حمله مغولان به بغداد یک طرف ماجرا ، خان فاتح و خونخوار مغول بود و در طرف دیگر خلیفه مفلوک و ضعیف سلسله عباسی ، در این موقعیت متفکر برجسته شیعی خواجه نصیرالدین طوسی از فرصت پیش آمده استفاده نموده و نه تنها ایران را از نیروی ویرانگر مغولی تا حدودی زیادی حفظ نمود ، بلکه با تاسیس رصد خانه مراغه و سیاست بی طرفی فعال به جای نوحه سرای برای خلیفه بخت برگشته و سرنگون شده بغداد ، عزت و استقلال و احیای هویت شیعی ایران را مد نظر و همت خود قرار داد ؛ سیاستی که بعدها در اعقاب شیخ صفی الدین اردبیلی منجر به تاسیس سلسله صفویه گردید.
صرف نظر از برخی مغرضین ، هیچ مورخ ایرانی منصف و دانش دوستی نیست که در طول این هشت قرن از سیاست و درایت این خواجه سیاستمدار و با تدبیر تمجید نکرده باشد . استفاده از اختلاف منافع قدرتهای بزرگ نه تنها با اصول گرایی ارزشی منافات ندارد بلکه عین عقل و درایت و حکمت است؛ همچنان که مردان بزرگ و تاریخ ساز تاریخ از این فرصت های پیش آمده برای راهبردهای بزرگ استفاده نموده اند.