نگاه ابزاری مدرن به مصادره تاریخ فکر دینی مشروطه

شکی نیست که مکتب نجف و اندیشه سیاسی آیات عظام آخوندخراسانی و علامه نایینی و سایر بزرگان مشروطه خواه از افتخارات شیعه و در سیر اندیشه سیاسی اسلامی معاصر بسیار مهم است ؛ اما کسانی هستند که می خواهند با تمسک به این جریان نوعی “راه جدید” در برابر انقلاب اسلامی و آراء امام خمینی ایجاد نمایند ؛ (البته تضارب آراء در حوزه ها بین علما و طلاب امری مرسوم است ، ولی نه استفاده گزینشی سیاسی!) غافل از اینکه طرح جامعه مدنی مشروطه یک قرن قبل از وقوع انقلاب اسلامی ایران صورت پذیرفته است و در سیر تکاملی اندیشه و فقه شیعه متعلق به گذشته بوده و ناظر به آینده نمی باشد.

البته جریان ابزاری نمودن تاریخ علیرغم همه شعارهای مدرن و دمکراتیک و اصلاح طلبانه امروزیش به جای گفتمان و مناظره واقعی مفید (با این طراحی باطنا سیاسی و ظاهرا فرهنگی – نظری ) نوعی تاریخ سازی و ارتجاع و دو قطبی نمایی را در فقه و روحانیت و قرائت شیعه ترویج می کنند.

در مقابل جریان مذکور البته تفکر تحلیل تاریخی عمیق تری وجود دارد که مشروطه و مشروعه را توامان متعلق به جریان “بیداری اسلامی” دانسته و هر دوی این تفکرات را در افق بیداری اسلامی به عنوان ریشه انقلاب اسلامی بررسی و واکاوی می کند ۰
رجوع به تاریخ فکری گذشته امری مستحسن و پسندیده است و نورافکنی که حوزه اندیشه در آینه تاریخ می اندازد بی شک آینده را روشن تر می بیند ؛ بشرط آنکه از “تاریخ ابزاری” به “تاریخ نگاری” و “تاریخ اندیشی رسیده باشد.

انتشار در:

دیدگاهتان را بنویسید